Prvo Srpsko Svetsko cudo

ĐAVOLJA VAROŠ
- između legende i nauke

Đavolju varoš prate brojne i zanimljive legende. U naučnoj teoriji nema romansiranih detalja o nastanku, ali geomorfološka istraživanja potvrđuju činjenicu da je reč o jedinstvenoj i zadivljujućoj prirodnoj retkosti erozivnog porekla

Planina Radan nalazi se na jugu Srbije. Spada u grupu Rodopskih planina, koje su nastale alpskom orogenezom i to razlamanjem starog Rodopskog kopna. Razlamanje je vršeno vertikalnim tektonskim pokretima duž rasednih linija. Spuštanjem su nastale kotline, a izdizanjem gromadne planine. Radan planina je sastavljena od tri masiva - Majdan planine, Ravne planine i Petrove gore. Najviši vrh je Šopot, visine 1408 m. Na planini Radan dominira bukova šuma, u nižim delovima je uglavnom hrastova, a ima i antropogene šume bora, smrče i jele. Po livadama ima puno lekovitog bilja, a bogat je i šumskim plodovima. Od faune u gustim šumama žive vukovi, divlje svinje, srne, divlje mačke, jazavci, lisice, kune, dok u svojim rezervatima "Srbija šume" uzgajaju muflone.

Na južnoj padini planine Radan, između sela Zebice i Đake, na nadmorskoj visini od 660 do 700 m nalazi se Đavolja varoš, jedinstvena prirodna retkost erozivnog porekla. O ovoj pojavi nastale su mnoge legende.



Po jednoj, ovde se, u dalekoj prošlosti, nalazilo dobro utvrđeno naselje. Čitavim krajem je vladao zli aga, čiji zulum nije poštedeo nikoga. Narod je mislio da ima veze sa samim đavolom. Zbog nepokorosti raje strašni aga se naljutio, sakupio silnu vojsku i porušio grad, a njegove stanovnike pretvorio u kamene figure. Po drugoj, zbog lepe devojke zavadile su se dve porodice. I jedna i druga su pošle po nju, srele se na tom mestu i tu sukobile. Da ne bi došlo do prolivanja krvi, neka tajanstvena sila ih kazni i skameni. Tako skamenjeni svatovi trebalo je da ostanu sto godina. Ali ta sila je očigledno zaboravila na njih. Po trećoj, u stubove su se pretvorili svatovi koji su po nalogu đavola venčali brata i sestru.

U naučnoj teoriji nema romansiranih detalja o nastanku Đavolje varoši, ali ona govori o jedinstvenoj prirodnoj retkosti. Arhitektura Đavolje varoši nastala je geomorfološkim procesom erozije tla. To je proces ubrzanog spiranja i odnošenja rastresitog zemljišta dezorganizovanim oticanjem kišnice i buji-čarskih vodenih tokova. U reljefu, koji se odlikuje velikim padovima topografske površine, vodeni tokovi i mlazevi, nastali posle jačih kiša i pljuskova, usecaju u rastresitom pokrivaču čitav sistem plićih ili dubljih erozivnih brazdi, vododerina i jaruga. Usled jake diseciranosti topografske površine, kulturni sloj biva potpuno uništen i odnešen. Pojava i intenzitet recentne erozije tla zavisi od više faktora prirodne sredine koji deluju pojedinačno ili istovremeno. To su: padovi topografske površine, litološki sastav i pluviometrijski režim. U Srbiji je plavinama u rečnim dolinama zatrpano oko 70.000 ha poljoprivrednog zemljišta, a 12.717 bujica zahvataju 27 % njene ukupne površine (po R. Lazareviću). Šumski pokrivač sprečava pojavu ubrzane erozije tla. Prekomernim krčenjem šuma čovek je postao glavni vinovnik erozije tla. Samo na području Grdeličke klisure i Vranjske kotline, u periodu od 1889. do 1956. godine uništeno je 47.000 ha šuma (po D. Petroviću). Zbog toga su mnogi potoci postali opasne bujice. Proces recentne erozije tla je u porastu u čitavom svetu. Erozijom je zahvaćeno oko 500 miliona hektara površine. U Rusiji, erozijom tla sasvim je uništeno 4,4 miliona ha, u SAD 20 miliona ha, a u Kini je zahvaćeno erozijom (naročito u lesu) oko 160 miliona ha (po R. Lazareviću i D. Petroviću). Usled recentne erozije tla svake godine u svetu se gubi gotovo 76,9 milijardi tona ziratnog zemljišta.



Ako se na rastresitom zemljištu, koje je podložno spiranju nalaze krupniji stenoviti blokovi, onda oni štite rastresito zemljište neposredno ispod sebe od spiranja. Tako se stvaraju stubovi od rastresitog materijala na čijem vrhu se nalazi zaštitni stenoviti blok u vidu kape. Nazivaju se glavuci ili zemljane piramide. Đavolju varoš čine 202 (broj se vremenom menja) zemljane piramide, visine 2 do 15 m, širine 1,5 do 3 m, sa andezitskim kapama na vrhu. Zemljane piramide su smeštene u dve jaruge, Đavoljoj i Paklenoj, i prostiru se na površini od 4300 m2. Svojom veličinom, brojnošću i položajem predstavljaju prirodnu retkost svetskog značaja. Mnogi ovu pojavu upoređuju sa Baštom Bogova u SAD, glavucima u Tirolu, Ovčem polju, kod Foče itd.

Pored ove reljefne pojave, u Đavoljoj varoši postoje i dva jako mineralizovana izvora. Jedan se nalazi visoko u brdu, na izvoru Đavolje jaruge. Njegovu vodu meštani nazivaju Đavolja voda. Prema analizi Srpskog hemijskog društva iz Beograda, ova voda je ekstremno kisela. Njena pH vrednost je 1,5, a mineralizacija i tvrdoća su visoke. Količine alumunijuma, gvožđa, bakra, rubidijuma, mangana, litijuma i sumpora su čak deset puta veće od dozvoljenih u vodi za piće, pa se ova voda ne sme piti.

Ps: samo se nadam da ce nasi da iskoriste ovo u dobre svrhe ako se posle sledece godine izabere kao jos jedno svetsko cudo, posto za sad je na prvom mestu...

KAKO UČESTVOVATI U GLASANjU
ZA "đavole" je najlakše glasati preko direktnog sajta www.djavoljavaros.com

Hvala B92

wow bas izgleda cool!!!